Ostatnio została wprowadzona nowelizacja ustawy dotyczącej elektrowni wiatrowych, która zaczęła obowiązywać 23 kwietnia 2023 roku. Dotyczy ona nowelizacji ustawy z dnia 20 maja 2016 roku o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Potocznie jest znana jako "ustawa odległościowa" lub "ustawa 10H". Główną zmianą jest zniesienie zakazu budowy elektrowni wiatrowych na lądzie w odległości dziesięciokrotności wysokości masztu turbiny wiatrowej i łopaty wirnika od zabudowań mieszkalnych. Jest to o tyle istotne, że dozwolona odległość między wiatrakiem a takimi zabudowaniami wynosiła 700 metrów.

Zwiększenie odległości inwestycji wiatrowych od zabudowy mieszkalnej

Nowa ustawa wprowadza wiele istotnych zmian w sposobie lokalizacji nowych elektrowni wiatrowych. Kluczową z nich jest modyfikacja minimalnej odległości między planowanym wiatrakiem a zabudową mieszkalną. Poprzednie przepisy bardzo utrudniały tego rodzaju inwestycje, gdyż tylko niewielki obszar kraju miał na tyle niską gęstość zabudowy, aby można było zachować zasadę 10H. Rzeczona zasada wskazywała, że minimalna odległość turbin wiatrowych od budynków mieszkalnych była równa dziesięciokrotności wysokości elektrowni wiatrowej mierzonej od poziomu gruntu do najwyższego punktu tej elektrowni przy maksymalnym wzniesieniu łopaty wirnika. Wraz z wprowadzeniem zasady 10H była ona mocno oprotestowana przez sektor energetyki wiatrowej, a licznych grup społecznych. Niemniej, ogromny potencjał transformacji energetycznej skupiony w polskiej energetyce wiatrowej, skutkowało tym, że liczne grono interesariuszy lobbowało, aby wpłynąć na ustawodawcę w celu odblokowania tego rodzaju inwestycji. Od pierwszych dni obowiązywania reguły 10H, spotkała się ona z wyraźnym sprzeciwem ze strony sektora i pewnej części społeczeństwa. Rozpoznając ogromny potencjał zmiany w dziedzinie energetyki wiatrowej w Polsce, wiele osób i instytucji próbowało wpłynąć na twórców prawa, aby umożliwić rozwój inwestycji.

Nowa ustawa znacznie łagodzi ten zakaz, ponieważ tereny, na których można lokalizować elektrownie w odległości co najmniej 700 metrów od zabudowań mieszkalnych, są znacznie większe. Oznacza to, że radni gminy uchwalający Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego („MPZP”) będą ustalać odległość elektrowni od zabudowań mieszkalnych, ale nie będzie możliwe zmniejszenie tej odległości poniżej ustawowej granicy 700 metrów.

Lokalizacja elektrowni wiatrowych na podstawie MPZP

Po nowelizacji możliwe będzie lokowanie nowych elektrowni wiatrowych na podstawie MPZP, który określi minimalną odległość między elektrownią a zabudową mieszkalną (nie mniejszą niż 700 metrów). Co istotne, zmieni się także zakres przedmiotowy ujmowany w MPZP. Od teraz, podczas uchwalania MPZP, koniecznym będzie dokonanie analizy oddziaływania na środowisko, która uwzględni czynniki takie jak wpływ hałasu na mieszkańców inwestycji wiatrowych. Obowiązek sporządzenia MPZP, które pozwoli na lokalizację elektrowni, dotyczyć będzie obszaru prognozowanego oddziaływania tej elektrowni.

Konieczność opracowania lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla potrzeb danej inwestycji będzie dotyczyć nie całości obszaru objętego dotychczasową zasadą 10H, lecz przynajmniej obszaru, na którym znajduje się konkretna elektrownia wiatrowa, zgodnie z odległością określoną w planie miejscowym. Ta odległość nadal będzie wynosić dziesięciokrotność całkowitej wysokości turbiny wiatrowej od budynków mieszkalnych, chyba że plan miejscowy ustali inną odległość, ale nie mniejszą niż 700 metrów.

Przygotowanie odpowiednich planów miejscowych wiązać się będzie z dodatkowymi wymogami dotyczącymi konsultacji z mieszkańcami gmin, które będą prowadzone poprzez osobiste spotkania oraz zdalne formy komunikacji. Dodatkowo, ustalono, że projekt planu miejscowego wraz z prognozą oddziaływania na środowisko będzie dostępny do publicznego wglądu przez okres co najmniej 30 dni (ale nie dłużej niż 45 dni). Również przez taki sam okres czasu będą przyjmowane uwagi dotyczące projektu planu miejscowego.

Zgodnie z ogólnymi przepisami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, wójt, burmistrz lub prezydent miasta ogłasza, że projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego będzie dostępny do publicznego wglądu przez okres co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem tego wglądu, a następnie projekt jest wyłożony do publicznego wglądu na okres co najmniej 21 dni.

Wyjątki od zasady 700 metrów

Nowa ustawa wprowadza również szczególne zasady obliczania minimalnej odległości od infrastruktury przesyłowej i obszarów chronionych.

W przypadku linii elektroenergetycznych o najwyższym napięciu, minimalna odległość między elektrowniami a tymi liniami powinna być równa lub większa niż trzykrotność maksymalnej średnicy wirnika wraz z łopatami (odległość 3D) lub równa lub większa niż dwukrotność maksymalnej całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej (odległość 2H), określonej w MPZP, w zależności od tego, która wartość jest większa.

Nadal nie będzie możliwe budowanie elektrowni wiatrowych na terenach parków narodowych, parków krajobrazowych, rezerwatów przyrody oraz obszarów Natura 2000. Lokalizacja elektrowni w sąsiedztwie parku narodowego będzie wymagała zachowania odległości obliczonej zgodnie z dotychczasową zasadą 10H, natomiast minimalna odległość od rezerwatów przyrody wyniesie 500 metrów.

Wykorzystanie istniejącego MPZP Istnieje możliwość budowy elektrowni wiatrowych na podstawie MPZP obowiązującego w dniu wejścia w życie ustawy 10H, jeśli ten MPZP przewidywał, że budowa nowych elektrowni wiatrowych nie naruszy zasady minimalnej odległości 700 metrów. W przypadku takiego MPZP nie będą obowiązywać ograniczenia odległościowe dotyczące lokalizacji elektrowni wiatrowych w stosunku do sieci o najwyższym napięciu i obszarów objętych ochroną przyrody.

Mieszkańcy jako odbiorcy korzyści Od 2 lipca 2024 roku będą obowiązywać przepisy, które nakładają na inwestora obowiązek oferowania mieszkańcom gminy co najmniej 10% mocy zainstalowanej w elektrowni wiatrowej. Mieszkańcy będą mogli korzystać z energii elektrycznej generowanej przez wiatraki jako tzw. "prosumenci wirtualni". Mieszkaniec będzie mógł nabyć udział o mocy wiatraka nie większej niż 2 kW i kupować energię elektryczną po cenie obliczonej na podstawie maksymalnych kosztów budowy.