W dniu 17 maja 2023 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie (zob. Wyrok TSUE z 17 maja 2023 r., C-97/22), która będzie miała niezwykle istotne reperkusje w obrocie gospodarczym dotyczącym zawierania umów na odległości.

Czego dotyczył spór sądowy?

Kanwą niniejszego sporu był stan faktyczny, w którym konsument zawarł z przedsiębiorcą umowę na odległość dotyczącą renowacji instalacji elektrycznej. Istotne było to, iż przedsiębiorca nie dopełnił spoczywającym na nim obowiązku informacyjnego w zakresie poinformowania konsumenta o przysługującym mu 14-dniowym prawie do odstąpienia od umowy. Co naturalne, przedsiębiorca po zakończeniu realizacji umowy wystawił na rzecz konsumenta rachunek. Jednak konsument zdecydował się, iż odstąpi od umowy i jednocześnie odmówi zapłaty wynagrodzenia. Powołał się przy tym właśnie na fakt niedopełnienia wobec niego obowiązku informacyjnego w zakresie poinformowania go o prawie do odstąpienia od umowy. Wartym przypomnienia jest, że w przypadku niedopełnienia rzeczonego obowiązku, konsument uprawniony jest do odstąpienia od umowy w przedłużonym okresie, tj. 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy.

W ramach pierwszej instancji niemiecki sąd uznał, że świetle przepisów implementujących konsumentów (Dz.U. 2011, L 304, s. 64-88, „Dyrektywa”), konsument nie jest zobowiązany do zapłaty za wykonaną usługę przed upływem okresu na odstąpienie od umowy. Niemniej, w ocenie sądu pojawiły się wątpliwości, czy Dyrektywa w rzeczywistości pozbawia zupełnie przedsiębiorcę prawa do rekompensaty, pomimo skorzystania przez konsumenta z przysługującego mu prawa. Zagadnienie to było niezwykle istotne, bowiem jego reperkusje mogłyby mieć daleko idące konsekwencje dla praktyki obrotu, w tym doprowadzić do powstania bezpodstawnego wzbogacenia po stronie konsumentów, którzy nadużywaliby rzeczonego prawa.

Co postanowił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej?

Nad powyższym zagadnieniem – na prośbę sądu niemieckiego – pochylił się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Uznał, że konsument jest zwolniony w sposób całkowity z obowiązku zapłaty za usługi wykonane na podstawie umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa, jeżeli, po pierwsze, nie został poinformowany przez przedsiębiorcę o przysługującym mu prawie do odstąpienia od umowy oraz, po drugie, konsument skorzysta z przysługującego mu prawa do odstąpienia od niej.

W uzasadnieniu Trybunał wskazał, że istota instytucji odstąpienia od umowy sprowadza się do zapewnienia ochrony konsumentowi w przypadku przypadku zawierania umowy poza lokalem przedsiębiorstwa i na odległość, gdzie istnieje większe ryzyko presji psychologicznej lub wystąpienie elementu zaskoczenia. Jednocześnie, Trybunał stanął na stanowisku, iż nawet jeżeli konsument zobowiązany byłby do poniesienia kosztów w związku z zapłatą wynagrodzenia na rzecz przedsiębiorcy w powyższym przypadku, to wówczas nie zostałyby zrealizowane cele ustanowione w Dyrektywie w zakresie ochrony konsumenta.

Jak uniknąć ryzyka prawnego?

Z punktu interesów każdego przedsiębiorcy niezwykle ważne jest wprowadzenie odpowiednich procedur, weryfikacji regulaminów i polityk, aby ograniczyć ryzyka prawne związane z naruszeniem przepisów o ochronie konsumentów. W związku z tym informujemy, iż nasza kancelaria prawna świadczy kompleksową obsługę prawną i podatkową w zakresie prawa regulacyjnego odnoszącego się do kwestii związanych z prawem konsumentów, ale również z ochroną konkurencji.