W środę, 24 lipca, Sejm przyjął nowelizację ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. To długo oczekiwane wdrożenie dyrektyw, które mają umożliwić konsumentom częstsze korzystanie z pozwów zbiorowych. Prace nad pierwszą wersją projektu nie zostały ukończone w poprzedniej kadencji. Nowe przepisy mają na celu umożliwienie konsumentom skuteczniejszego korzystania z pozwów grupowych. Dzięki nim organizacje konsumenckie będą mogły wytaczać pozwy przeciwko przedsiębiorcom, którzy naruszają interesy klientów.

Nowelizacja ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym wdraża unijną dyrektywę, która wzmacnia mechanizmy ochrony zbiorowych interesów konsumentów. Umożliwia ona m.in. organizacjom działającym na rzecz ochrony konsumentów występowanie z powództwami przedstawicielskimi. Chodzi o powództwa wytaczane w imieniu konsumentów, aby doprowadzić do zaprzestania stosowania przez przedsiębiorcę szkodliwej praktyki lub uzyskania środków odszkodowawczych.

Co wprowadza nowelizacja? 

Nowelizacja wprowadza instytucję tzw. podmiotu upoważnionego, który będzie reprezentować grupę poszkodowanych konsumentów w sprawach dotyczących praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów lub roszczeń związanych z ich stosowaniem. Podmiot upoważniony zajmie się wszystkimi formalnościami, od sporządzenia i wniesienia pozwu, co może szczególnie zachęcić konsumentów do przystępowania do postępowań grupowych.

Przed wytoczeniem powództwa, podmiot upoważniony musi wezwać przedsiębiorcę do zaniechania stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów w terminie 14 dni od otrzymania wezwania. Zaprzestanie stosowania praktyki w tym terminie umożliwi przedsiębiorcy uniknięcie wszczęcia postępowania sądowego. Ważne jest, że podmiot uprawniony w wezwaniu nie może przedstawiać innych żądań, w tym zapłaty określonej kwoty pieniężnej na rzecz jakiegokolwiek podmiotu.

Prezes UOKiK będzie mógł przystąpić do toczącego się postępowania grupowego, głównie w celu wsparcia merytorycznego poszkodowanej grupy konsumentów.

W przypadku wydania przez Prezesa UOKiK prawomocnej decyzji stwierdzającej naruszenie zbiorowych interesów konsumentów lub stosowanie klauzul abuzywnych, przedsiębiorca powinien liczyć się z możliwością wszczęcia przeciwko niemu postępowania zbiorowego z udziałem konsumentów. Prawomocna decyzja Prezesa UOKiK stanowi dowód w takim postępowaniu. Jednocześnie, jeśli Prezes UOKiK wszczął postępowanie w danej sprawie, które nie zostało zakończone przed wytoczeniem powództwa, a wniesiony pozew zawiera tożsame zarzuty, co postanowienie Prezesa UOKiK – sąd automatycznie odrzuca pozew.

W toku postępowania sąd może nakazać pozwanemu lub osobie trzeciej wyjawienie środka dowodowego (instytucja analogiczna do tej stosowanej w postępowaniach dotyczących roszczeń z tytułu naruszenia prawa konkurencji). Złożenie takiego wniosku w złej wierze, wykorzystanie dowodu w innym celu niż na potrzeby toczącego się postępowania czy naruszenie ograniczenia prawa wglądu – może zakończyć się nałożeniem na stronę, która dopuściła się tych naruszeń, grzywny do 50 tys. zł. To rozwiązanie może w pewnym stopniu zagwarantować ochronę ujawnionego dowodu oraz zniechęcić drugą stronę do nadużywania tej instytucji.

W przypadku uwzględnienia powództwa – sąd w wyroku:

a) nakazuje przedsiębiorcy zaniechanie stosowanej praktyki w określonym terminie albo

b) uznaje praktykę za naruszającą ogólne interesy konsumentów i wskazuje termin, w którym przedsiębiorca zaniechał jej stosowania

c) może nałożyć na przedsiębiorcę obowiązek wydania oświadczenia w formie i treści wskazanej przez sąd.

W przypadku opóźnienia w wykonaniu prawomocnego wyroku, sąd może nałożyć na przedsiębiorcę grzywnę do 5 mln zł oraz dodatkowo karę do 50 tys. zł za każdy dzień opóźnienia w wykonaniu wyroku (jednak grzywna nie może przekroczyć 5 mln zł).

Czy nowelizacja jest korzystana?

Podsumowując, nowelizacja ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym wprowadza istotne zmiany, które mają na celu wzmocnienie ochrony konsumentów i ułatwienie im dochodzenia swoich praw. Przedsiębiorcy muszą być świadomi nowych obowiązków i potencjalnych ryzyk związanych z postępowaniami grupowymi. Wprowadzenie instytucji podmiotu upoważnionego oraz możliwość wsparcia ze strony Prezesa UOKiK to kroki, które mogą znacząco wpłynąć na dynamikę relacji między konsumentami a przedsiębiorcami. Ważne jest, aby przedsiębiorcy dostosowali swoje praktyki do nowych przepisów, aby uniknąć potencjalnych sankcji i utrzymać pozytywne relacje z klientami.