Od 1 czerwca 2023r. zaczął obowiązywać system unijnego patentu jednolitego i rozpoczął działalność Jednolity Sąd Patentowy (JSP). Od tego momentu będzie możliwe zarejestrowanie przez Europejski Urząd Patentowy (EPO) jednolitego skutku prawnego wywieranego łącznie i automatycznie na terenie 17 państw członkowskich Unii Europejskiej, które podpisały Porozumienie w sprawie jednolitego Sądu Patentowego.

Państwami, które podpisały ww. porozumienie aktualnie są: Austria, Belgia, Bułgaria, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Malta, Holandia, Portugalia, Słowenia oraz Szwecja.

Europejski patent o jednolitym skutku zgodnie z określeniem w rozporządzeniach (UE) nr 1257/2012 oraz (UE) nr 1260/2012, to patent udzielony zgodnie z Konwencją o udzielaniu patentów europejskich, któremu na wniosek jego właściciela nadano jednolity skutek i który zapewnia jednolitą ochronę patentową w uczestniczących państwach członkowskich UE.

Polska a jednolity system patentowy

Polska nie podpisała przedmiotowego porozumienia i nie zdecydowała się na dołączenie do systemu. Jednakże uznaje się, że nowe regulacje będą oddziaływać również i na polskich przedsiębiorców. Rozstrzygnięcie JSP mogą mieć wpływ na orzecznictwo sądów krajowych.

Ponadto uprawnieni z patentu europejskiego, aby korzystać z ochrony patentowej w Polsce, są nadal zmuszeni ubiegać się o nią w Urzędzie Patentowym RP albo na dotychczasowej drodze międzynarodowej (zatem albo Patentu Europejskiego albo PCT).

Natomiast polscy przedsiębiorcy mogą dokonywać zgłoszenia patentów za pośrednictwem nowego systemu w sytuacji chęci zgłoszenia jednolitego patentu na terytorium państw, które stanowią część nowego systemu. Polskie firmy, w zakresie posiadanego jednolitego prawa ochronnego, mogą również dochodzić swoich praw przed Jednolitym Sądem Patentowym.

Klauzula opting-out

W okresie od 1 marca 2023r. do 31 maja 2023r., tj. jeszcze przed wejściem w życie nowych przepisów, obowiązywał okres przejściowy tzw. „sunrise period”, podczas którego zezwolono właścicielom „klasycznych” patentów na wystąpienie o klauzulę opt-out dla przyznanych patentów, wyłączającą jurysdykcję Jednolitego Sądu Patentowego.

Natomiast od 1 czerwca 2023r. jurysdykcja sądowa nad danym patentem pozostanie, jak do tej pory, w gestii sądów krajowych lub urzędów patentowych.

Ale warto podkreślić, że nowe regulacje przez najbliższe 7 lat od wejścia w życie przepisów (z opcją wydłużenia o kolejne 7 lat) również zapewniają możliwość przeprowadzenia przez uprawnionych procedury wyłączenia spod jurysdykcji JSP w ramach ww. klauzuli.

W celu wyłączenia patentu spod jurysdykcji JSP niezbędne jest złożenie w JSP wniosku, który zawierać powinien wykaz europejskich praw patentowych – posiadanych lub przyszłych – planowanych do wyłączania spod jego jurysdykcji.

Jednolity Sąd Patentowy

Wypracowane Porozumienie powołało do życia nową instytucję – Jednolity Sąd Patentowy (JSP lub UPC – United Patent Court). Posiada on wyłączną jurysdykcję w zakresie sporów dotyczących patentu o jednolitym skutku oraz patentu europejskiego. Rozpatruje spory o naruszenie i unieważnienie patentu. Składa się z sędziów wszystkich państw członkowskich uczestniczących w systemie. Zgodnie z przepisami sędziowie ci posiadają wykształcenie prawnicze i techniczne, wiedzę i doświadczenie w rozstrzyganiu sporów patentowych.

Jednolity Sąd Patentowy składa się z Sądu Pierwszej Instancji i Sądu Apelacyjnego z siedzibą w Luksemburgu, który rozpatrywać będzie odwołania od pierwszej instancji. Przewidziano również utworzenie Patentowego Ośrodka Mediacji i Arbitrażu jako podmiotu wspierającego polubowne rozstrzyganie sporów.

Sąd Pierwszej Instancji jest organem zdecentralizowanym i składa się z oddziałów lokalnych i regionalnych znajdujących się w państwach członkowskich oraz oddziału centralnego w Paryżu i sekcją w Monachium. Zgodnie z art. 32 Porozumienia będzie on rozpoznawał m.in. powództwa z tytułu naruszeń patentów, powództwa o stwierdzenie braku naruszenia, powództwo o unieważnienie patentów).

Koszty związane z rejestracją

Nowy system przewiduje bardzo wysokie koszty związane z prawami patentowymi. Opłaty te są uzależnione m.in. od przedmiotu sprawy, instancji przed którą sprawa jest rozpatrywana. Na stronie JSP można zapoznać się z cennikiem poszczególnych opłat procesowych. I tak np. od pozwu za naruszenie czy o odszkodowanie za naruszenie prawa do patentu system przewiduje opłatę w wysokości 11 000 euro. Natomiast wniosek o unieważnienie patentu europejskiego wiązać się będzie z opłatą rzędu 20 000 euro. Warto przypomnieć, że opłata przewidziana za wniosek o unieważnienie patentu w polskim porządku prawnym przed Urzędem Patentowym RP to kwota 1 000zł.

Więcej na temat kosztów związanych z rejestracją pisaliśmy w tym artykule.